MIZO MIZONA HUMHALH

MIZO HNAM INCHEINA

02/09/2010 05:54

- Boichhingpuii

Incheina hi khawtlang nun leh hnam a than dan anga danglama thang ve zel a ni a. Hnam a mawl lai chuan incheina / Inthuamna pawh a mawl a. Mawi nan aimahin saruak zahmawh khuh nan inthuam a ni thin a. Bible a mihring hmasa ber Adama te kawr hak hmasaber pawh an saruak zahmawh khuh nan pawnfen - theipui hnaha thui a ni. Lalpa Pathianin chu aia tha leh tlo tur savunin kawrfual a siamsak tih kan hria.


Tin, incheina thawmhnaw hi kan awmna leilung leh sik leh sate hian a hril nasa hle a. Tlangram a awm, chhuk chho nasa taka kal ngai te chuan puan awmkhauh deuhte kan bih tlangpui a. Phaizawl teh khawlum a awmte chuan puan nem pan tak takte an kaih delh delh duh khawp mai.Hnam tin leh chi tinte hian inthuam dan leh inchei dan kan nei vek a. Incheina hi hnam hrang hrangte hriat hranna langsar ber leh tha ber a ni a. Incheina hian hnam nunphung leh ziarang a ken tel tlat avangin a pawimawh hle a ni.


Tunlai khawvelah chuan inkal pawhna te leh information technologyte a tha tawh em erri a. Khawvel hmun hrang hranga chin dan leh tih dante kan in hre pawh zung zung a. Inchei dante pawh kan in copy zung zung a, hnam incheina bikte pawh kan hrelo lek lek tawh mai a. Kan pipute lo inchei dan leh kan hnam ro kan puan zeh/thlan mawi tak takte hi kan theihnghilh a hlauhawm hle a ni.


Historian tam takin an ziah dan chuan kan pipute Kawl rama an awmlai kum 1200 hma lamah silhfen leh puante neiin an lo khawsa tawh a. Amaherawh chu Kawl ram an chhuahsan a Than tlang an han luah takah khan, a ram a thalo in buh leh late a chin theih lova, bahrate leh fangrate eiin an khawsa a, saruak deuh thaw in an khawsa a. An thawmhnawte pawh chu la a siam ni lovin hruikhau; fibre a siamte a ni ta a ni. Hmeichhia in siapsuap, hruikhau ther sin an feng a, an awm lamah chuan engmah an halo a nih a rinawm.


Mipa pawhin hruikhau pil thler sin buk taka chilhkhawm chu an feng a, an serh khuh nan an kap zawnah buk takin an ti uai a. An thut dawn chuan an kapkara thunin an thut thin. Hetih lai hian thi leh bengbeh emaw ban bun emaw an hmang lo a nih a rinawm. Hruikhau a siam bawk kawr ang reng; ruah do nana an hman thin 'Hnawkhal' an ha bawk thin.


Lentlang an lo thlen thlak chuan a ram a lo tha in buh leh late an ching thei ta , chung an la chinte chu kaiin an tah a. Mutbu atan leh inthuam nante an hmang ta a. Hmeichhia chuan fen phel var te tak te an feng ber a. Khup khuhfo a ni a. Kawngchilh (hruihruai) in an hreng nghet tlat thin. A nei te chuan dar kawng chilh te an hreng bawk. An fen phel te chu a te hle naa hmeichhia te hi an thusual ngai lo an ti. Mipate chuan hrenpereng an hreng a, diarte an khim bawk. Hetih hun lai hian an puan chu a var/ngo chauh a la niin a lang.


Hun a lo kal zel a tinga la dumte an lo thiam ta a. Puanrinte, ngotekherh leh hmaramte an siam a. Puanngo te pawh chu a tlangte an tial ve a. La parah a ukte a tel ve thin a, chungte chuan puan tlangte an tial bawk thin. Puanngote, puanrinte hmeichhia chuan an fen phel chungah an awmah hnute chungah an bih a, fenphel ngawt chuan an awm ta lo va. Mipa erawh chuan engmah an la ha lo. Puanngo leh ngotekherhte chu chhing lehlawhin an veng thin. Puanrin hi kut dawnin naupang in an sin thin. Kawr siam nachang an hriat hnuah, la chu sin bik taka kaiin, uluk takin an tah a. Thleh thawk in a ban rek kuain an thui pum a, chu chu tualtah kawr an hak hmasak chu a ni. Ziaktu thenkhat chuan hei hi 'Hnawkhal' an ti bawk. Khup thleng vel a ni. Tin, dawlrem kawr an tih, ting dum, a kawng a vara cheh pawh an uar hle bawk. Hun hmasa lamah mipa leh hmeichhe kawr a danglam chuang lo


Lentlang vela an khawsak lai hian rawng chi hrang hrang an nei vak in a lang lo. An rawng neih chu a var leh a dum (ting atanga an dum) a ni mai a. Mahse puan thlante an thiam hle a ni. Hmaram ( Fen phel) ah thlan harsa tak tak kawkpuizikzial hnahchawi 30 a thlante, disulte, lenbuangthuamte an zep tawh a ni. Tlingi leh Ngama inchhawlthuaina pawh an thiam tawh a ni.


Hetih lai hian thite pawh a nei chuan an awrh a. Saiha bengbehte an beh bawk. Hmeichhia chu an tleirawl tet laiin an beng an verh a. Thil mum te deuh an beh a, an beh lian tawlh tawlh a, nuia an lo nih chuan saiha bengbeh hrawl tak mai an beh ta a ni. Saiha bengbeh neizolo chuan hlum tihbial, ben phek, a rih lutuk loh nan a lai tih kuak an beh bawk. Mipa pawhin an sam an zial a, thimkualte an tawn thin.


Hmeichhe naupangte pawhin an tawklek fenphel an feng ve a. Mipa naupangte erawh chu thingnawifawm rual an nih hma chuan saruakin an awm mai mai a. Thingnawifawm rual an nih chuan kawr te ha in puan te an veng ve.


Rawng thlak nachang an hriat hmasak chu Seipui vela an awm laiin ramhnim leh hnahte, thingpilte atangin anih a rinawm a. A sen a tan saphit te, sentezelte an hmang a. Chung chuan la rawng an thlak a, puante an tial ve a. Puan chi hrang hrang zawlkenpuante, tawlhlohpuante, thangchhuah puante, mangpuante, pawndumte hi an nei ta niin a rinawm. Thangchhuahpuan, mangpuan I~h tawlhlohpuante chu mi ~opuite puan a ni a. Puanrin, puanlaisen leh ngotekherhte chu ni pawimawh bik a an incheina a ni a. Pawndum erawh chu thingdim dawn a mipa in an bah a ni. Mangpuan chu diar ang deuh, a zar a an zar thin a ni.


Kum 1700 veta Tiau an rawn kan hnu chuan an silh leh fen ah nasa takin hma an sawn tawh a, la rawng chi hrang hrangte kan nei tawh a. An puan thlan chi hrang hrang disul leh lenbuangthuamte chu puanlaisen an tih la var rawng hrang hrang a tialah te chuan an zep a. Zeh dan chi hrang hrangin an puan chu tidanglam mahse, a laiah chuan a sen in an tial ziah a ni. Mipa leh hmeichhe kawr thui dante erawh chu a ta mawl hle a, a hma phel, a nghawng cheh kua) a ni mai. Kawrbanbul an ha ngai lova, an kawrban chu a tluan zel a ni. Hei hi rei tak an ching a ni.


Hmeichhia in an fenphel/hmaram leh an kawr chungah chuan puan an sin a; bih lovin a hmawr leh lam an dar a vaw liamin a fehiam an zak hnuaiah hnunglam atanga la chhuak in an banah an bat thin.


Hmeichhia in la deh lamah hma an sawn hle a, puan thlan chi hrang hrang harzaite, fanghmamu (halkha) te, mitmurualte, semitte, sawmhalte, muthlakawite leh a dangte an thiam chho zel a. Heng hi puanlaise kawrcheiah te an zep. Design an siam chhuah belh ve zel a ni.


Thi chi hrang hrang thival, thifen, thihnate a nei nung chuan an awrh a. Mipa pawhin thipuite awrhin, thimal te an beh thin. Mipa in uluk tak tak chuan nitin an thi thilna late an thlak thin a. A nei zo lo chuan thi pawlte an beh thin. Hmeichhia aiin mipa an in uluk mah thin. Hmeichhiain ni pawimawh bikah vakiria an khim thin a, mipa in diarte an khim in dartawnsukte an tawn a. Ral that tawh chuan chhawn te an tawn thin.


Nula ten an sam an uluk em em a, vawk hriak an thih a, bari a lai takah ngil takin an then a. Bari zau tak sen har neih an duh a. Chingalte an hnawih thin a. An sam chu pial taka khuihin tukhumah an zial thin. A then te phei chuan an vawk hriak thih turah chuan a rimtui nan pangpar rimtui an chiah thin.


Lal chuan inchei dan an nei hrang a. Diartial khimin vakul chang an tawn a. Thangchhuah puante an bat thin.


Thangchhuahpa pawhin diartial khimin puante an tial ve thiang a ni. Tin, mangpuan an tih puantial chu ni ropui bikah an zar thei bawk a ni.


Tin, tawlhlohpuan; lal khua leh tui thih tih lova mi leh sa hma a hnungtawlh lo turte bah thin a awm bawk.


Puanlaisente chu zawi zawiin tihdanglam leh tih ropui deuh deuh a ni a. Disul, lenbuangthuam, hruih leh fanghmamute, mitmurualte, sawmhalte, sakeizangzia, fawngtelaivelte, muthlakawite, phaiphulengte an zep tel a. Heng thlan mawi tak takte hi an tidanglam mai mai ngai lova, a Mizo zia hliah hliah a ni.


Mizo puantah hi a sei em em thin a, mitthi ruang khuh nan pawh hmantham zana sei a ni thin.


Mizo hmeichhiate kut themthiamna chuan hma a sawn zel a, puan thlan chi hrang hrangte an hmu chhuak zel a, 1930 hnu lam atangin thlan parte, Zawrabang (King George-a hming chawiin kum 1935 hnuah) te, arsi parte an zep thiam a. Tahhruih atangin senior zeh te an thiam a. Puanropui mawi tak takte an ching chhuak a. 1950 hnu lamah phei chuan pangpar zeh chi hrang hrangte an lo thiam ta a. Puan chi hrang an lo ngah ta hle a ni. Mi hnam puante entawnin a ang deuh ten design thar an siam a. Cross stitch design en an thiam hnu phei chuan hnamdang siam lehkhabu atangin mawi tak takin pangparte an zep a. 1975 - 1990 vel thieng kha chuan hetiang hi an uar leh zual.


Puantah kan chin hnuah pawh kan sawi tak ang khan kan thawmhnaw inbel dan a danglam ve zel a. Puan thuhmun reng pawh a sin/ ven dante a danglam a ni. A tirah chuan hmeichhia ten fenphel chauh an feng a. A hnuah fenphel chungah an awmah puan an bih a. Kawr an hak hnuah puan chu a hmawr lehlam an kiu a batin a hmawr lehlam an kokiah an bang liam a. Puan cheite pawh hetiang hian rei tak kum 1940 hnulam pawhin an la sin a. Kum 1945/47 vel lai kha chuan nula ten puan dara suih an ching hle. Kum 1950 atanga 1960 vel khan chawn thleng vel a bih leh sawi taka fen an ching leh a. 1960 atang 1970 vel thleng khan chhing taka bih chin a ni thung mini skirt ang maiin.


Hun rei tak chhung chu mipa in kawr nghawng zum an ha lova. An kawr chungah puanngo an darah an bat thin. Abor run hun 1911 atangin mipa in kamis an ha tan niin sawi a ni. A neinungte zingah mipa, hmeichhia aiin incheinaah an changkang hmasa hle a. Kum 1917 ah te pawh mipa kawrchung, necktie leh pheikhawk nena an awm tawh hnuah pawh, hmeichhia chu an inchei lai ber pawhin pheikhawk an la bun lo a ni. Mipain kamis leh necktie, kawrchungte an hak hnuah pawh incheinan puante vengin an la bat fo.


A neinung leh nunglo incheinate a inthlau hfe thin a. Kum 1939 te thleng pawh khan hmeichhe naupangten puan an la sin tam em em a ni. Nihliap hi incheina pakhatah hmeichhia ten kum 1916 vel lai khan an hmang nasa ni tur a ni. An thlalakah hei hi a lang nasa hle. Tun hnu deuh thleng pawhin 1960 hnu ah pawh nihliap nen thla an la la fo mai


Mipa in puanven an uarlo telh telh a, mahse chutihiaiin puan ngaina tak, veng tlat rei tak chhung an awm ve tho a. Kum 1970 hnulamte pawh khan hmuh tur an la awm a. Mahni inchhungah phei chuan mipain an puan bih lohna a la reilo.


Hnamdang leh ramdang incheina kan lak tih lovah, kan Mizo puante kan inbel dan hrim hrimah chuan 1960 vel hnu lamah chuan danglam em em a awm tawh lo. Tunah chuan puan sedign tharte lo chhuak zel mah sela chin chhung a rei lutuk ngai lo va. kan hnam puan bik, pi pu atanga kan neih puanlaisen (puanchei), ngotekherh, puandum, tawlhlohpuan, puanrin, kawrchei te hi chu an la hluin an la special reng a, Mizo puan kan tih theihte an ni. Hlut ila a hun leh hmunah inchei nan i hmang zel ang u.

 

- Ni 5 June 2008, The Aizawl Post

Comments

Date 10/11/2011
By Msa
Subject Hmeichhia

Hmeichhia phone number k dh nia .tleirawl 17leh 20

Date 10/11/2011
By Maliana
Subject Hmeichhia tleirawl kum 17 inkar leh 18

Hmeichhia tleirawl an hming leh an phone number min lo pe teh u .plis,kum 17 leh 19 w.

 

Contact

Search site

 

 

 

 

                  NGAIHDAN

 

    

     Ngotekherh         Puanchei

   

        Puandum           Hmaram

 

 

 

           THU KAM HNIH KHAT


ShoutMix chat widget

 

 

                TLAWHTUTE


counter globe

 

 

  MIZO LEH ENGLISH THUFIAHNA

Freelang Dictionary
MIZO => ENGLISH :
ENGLISH => MIZO :

Whole word

 

 

ZOTUI THIANG GROUP(MAIL)

Google Groups
Subscribe to Zotui Thiang Group
Email:

 

ENG WEBSITE ATANGIN NGE HETAH?

 

MizoMizo Kan Nih Kan Lawm E