Chheiraw! World Record dang!

- C. Lalduhawma

March 12, 2010 khan Cheraw kanin World Record kan siam chiang. A tha titu an awm a, a tha lo titu an awm; khawvel dan a ni. A liam tawh a, a zo tawh. A tha emaw a chhia emaw a awm a nih pawhin hun lo kal zel tur atana ngaihtuahtute’n an ngaihtuah fel thiam turah ngaih chi a ni ang.

Tuna ngaihtuah ngai ta zawk chu World record dang kan siamna zawk hi maw le! World Record dang a? A va pui awm ve? Mizote hi kan lo va pui ve tawh awm em! Khawvel hriata puanzar a tha lo’m ni? A chi nang. Sanglura’n, ‘Teuh lo mai, a teuh lo mai’ a tih kha. Ni, puanzar ngam chi a ni lul lo. Internet lamah tribal ti kher khan an ziak leh kuau si ang a, tribal hi kan zah a zual mai mai ang e! Ih e, kan record siamna dang leh chu maw - ram tha lai vat chereu a, meikhua mahni inur chiam mai ching kan nihna leh mahni in tur lui tui tûr phul a, hrai hlum sa ei tum kan nihna hi maw le.

Lo hal vanglai khu hian thaw a va han tipik tak em! Han hawi vel la, thlirna lam apiang a mawi thei tawh hlei nem le. Meikhuin min up a, kan ipik ngawih ngawih mai si a nih hi. A mangang zual deuhin, “Ruah lo sur se aw,” an ti vawng vawng ringawt mai a ni. Ruah baw hawk satliahina a thenfai zawh rual lah a ni si lo. ‘Ruahpui meuh rawn tir ang che’ ti turin Tualvungi ko thiam kan mamawh a ni.

Thuneitu lahin,
Ram tha takah a rah leh a thatna ei turin,
Ka hruai lut che u a,
Mahse in han luh chuan
Ka ram in tibawlhhlawh a,
Ka rochan chu thil tenawmah in siam (Jer 2:7) tia hnutiang min lo hawisan a nih pawhin tu nge vui thei awm ang le?

Tichuan ka khing ang che u a,
In fate fa lehte pawh ka la khing fovang (Jer 2:9) a tih chher chher mai zawngin kan chanin maian chan pawh a tluk dawn der si lo.
Lo hal meikhu kaihhnawiha kan tawrhna hi eng ang taka nasa ni ang maw? Khawvel hmun dangah hetiang kaihhnawiha an tawrh dan zirna a awm dah law maw, tiin cyber khawvel kan daidar a; mahse lo hal thin hnam hi hnam dang an awm lo ni maw, tih mai tur a ni. Hmuh tur a vâng hle. A mawh lo e, a hmanlai lutuk em mai a, khawvel hnam fing zawkte tan buaipui ngaihna a awm lo.

India hmarchhak tribal-ho zingah hian a mawl zual kan inkhungkhawm emaw tih mai tur a ni a; chutah pawh chuan Mizote hi hemi kawngah kher hi chuan a ber kan ni mai awm mang e, tih awl tak a ni. Zirna thuk tak ka neih loh avangin ka sahuai thing vawn tlut ngam lo naa ka ringhlel hauh thung lo. Ka hriatna tlem tein a dap phâk chinah chuan Bakthakho leh Rallengho pawh kan khum var var a ni.

Chu! Eng thu thar nge an puan leh tak? Azual zawpui vailenhlo. Lo halnaah an kang hlum leh ta an ti leh tak chu! Zu chhe in avangin khawtlang kan buai a, kan phu lui lui thin a ni lo’m ni kha? Chuti a nih chuan chhungkaw chawm nana thahnem ngai taka beia kang hlumte hian kan thinlung a chawk tho tur a ni. Lo hal hum hum loa tihdan kawng tha hmu chhuak turin kan bengchheng ve lo ang maw? Lo neitute chuan an thiam dan leh an bel dan berin kum tin lo vata eizawn bak tih tur an nei lo. Kan dem thiang lo. An dam khawchhuah a tul. Kawng tha zawk a awm pawh ring mahse an enchhin hman lo a, enchhin thei an ni hek lo. Kum tinin hawp khawp an thar a tul a, chu chu an mamawh ber a ni.

Khawiah nge kan mithiamte hi? Lo neih hi nuam kan ti a, kan hlim a, kan hnam nun nen thuk tak a inzawm; chuvangin thlak a tul lo. Kawng tha zawk hmuhchhuah tum zawk tur a ni. Thil dang, ran vulh tihtea thlak tum chi a ni lo. Hengte hi chu eng hna pawh thawk chungin a tih theih. Lo nei chung pawhin a vulh theih vek. Tuna kan mamawh ber zawk chu lo neih dan kawng tha zawk hi a ni. Mi thiam tute emawin kum 10 chhungin ngawrh takin experiment nen bei se la, an hmu chhuak khawp ang. Sum maw? A tam. Non-lapsable pool ami ringawt pawh hi hman sen loh kan nei a nih si hi!

Heti reng hi chuan a halnaah kang hlum lo mah ila kan inur hlum dawn khawp. Zoram mipuite hi kan ngawi reng dawn lo. Mizoram pumpui hi Air Pollution Control Area-ah puan a ni tawh a; chumi awmzia chu boruak awm dan pangngai baka tihbawlhhlawh belh a thiang lo tihna a ni. Chutiang ti an awm chuan dan bawhchhiatna a nih tawh avangin lungin tan leh pawisa chawitir theihna a ni. Sazu mei hal a ni emaw, ruihhlo man khawm hal a ni emaw, hmunphiat ho bawlhhlawh hal a ni emaw, taxi khalhtute’n khawlaia mei an chhem leh ringawt mai thinte pawh hi a lêm chuang lo. Sawrkar nih vang ngawtin bawlhhlawh hal theihna a awm chuang hek lo.

Ram thang mek, inzir mek, kawng thar dap mek kan nih avangin kawng thar zawn chhung chu tiin khawngaihna hun hawn a ni hram hram rih zawk a ni. Kawng thar kan zawng lo a nih lek phei chuan ngaihthiam chi rual a ni lo. Lo hala thi leh boruak tibawlhhlawh nasa kan nihna record hi khawvelin an chhinchhiah fel hmaa tihrem vat chi a ni e. Thil dang tehchiam nei lo mah ila, kan mamawh em em boruak thianghlim tal hi chu i insiam thar leh teh ang u.

Boruak thianghlim kan mamawh ang bawkin kan tui tlan a thianghlim tur a ni. Kan tuihna neihte hi duat tak tea kan duat a tul. A tibawlhhlawhtute lakah kan thikthu tihchhiat a hun ta hle mai. Duham vanga sangha tûra hraia mipui min hrai tumtute hi an harhchhuah theihna turin tan inah kum 7 vel tal engah nge duhsakna kan hlan loh tehlul ang? Danin a phal chiang si a. Sangha ei mi kan ni lo a nih pawhin tui in mi zawng kan ni chiang. Kan tui in turah tûr an phul a, ka la nui ver ver ang maw? Chemtatrawta thawnthua pitar tê tuikhur hnara lo inthiar mah an huat chuan heng mi duham te hi engah nge kan han duat hliau hliau bik ang le? Chinai a ni emaw, eng thil pawh hmang rawh se, luia nungchate huat khawp a nih chuan tui nihna an tikhaw lo a, a thianghlimna leh a tithianghlimtu nen lama tihchhiat a nih avangin a lem chuang lo. Kan fing telh telh a, kan thikthu a chhe telh telh dawn. Setana kut thak an chunga a lo thlen hma hian dan hmanga rel fel thuai thuai ni se la, an tan leh kan tan a tha ang. CrPC tih piah lam Water (Prevention & Control of Pollution) Act, 1974 te Environment (Protection) Act 1981 te leh a hnuaia dan siam hrang hrang hmangtea an chungthu rel a hun ve ta hle.

Kan tui tlana tûr phultute kan ben harh rual hian kan tui tlan dang, bawlhhlawh leh thli tenawm hmanga tibawlhhlawhtute pawh kaihthawh ve nghal a chi ang. An harh vat loh chuan danin a la kai tho thuai dawn a ni. Intiluhlul suh. Halpuah khap thei Mizote hian heng hi kan ngaihmawh tak tak hun a thlen chuan kan ri leh sun sun mai dawn asin! “A tleina tur a nih phawt chuan tap rawh se,” kan la ti mai dawn a nia!

Tunhnaia K|P General Conference kalte chuan Dampui ngaw hnuai hahdamthlakzia leh nawmzia a takin an tem. Ngaw kar dam dup maia zotui thiang lo luang her her, pawlh nutu awm lo, fim thiang kak mai han dawn karh karh tluka chhawl hah fah a awm thei lo. Chutiang chu kan ram a ni thin. A la tlai lo e, kan ram pumpui hi siktui thiang leh thlifim len velna ramah kan la siam thei chiang. Meikhua mahni leh mahni inur vak mai leh mahni ei-in tur tûra hrai lama hmingthan ai chuan ram nuam siamin i hmanhlel ang u. Mi tinin tihtheih hrang theuh kan nei; mahni seh seh mual hranah tia bung hrang theuh siin lungrual takin lo kan zo rual thei ang.

Thulakna:Vanglaini